بررسی آلودگی منابع آبی مجموعه معدنی ذغالسنگ طزره با توجه به خصوصیات ژئوشیمیائی منطقه

معدن‌کاری ذغال‌سنگ، تعادل ژئوشیمیایی اولیه واحدهای سنگی را بر هم می‌زند و با تغییریافتن شرایط اکسیداسیون  محیط، عناصر موجود در لایه‏های ذغالی و سنگ‌های دربرگیرنده‏ آن‌ها آزاد شده و وارد محیط می‏گردند. دراین تحقیق، به بررسی اثرات معدن‌کاری ذغال‌سنگ در مجموعه معدنی طزره (تونل مادر)، واقع در 70 کیلومتری شمال غرب شهرستان شاهرود پرداخته شده است. به این منظور با تعیین غلظت عناصر As , S , Cu , Fe,Hg ,  Sb, Pb ,Zn ،Sr  و Se در منابع آبی، باطله‏ها و ذغال‌سنگ‌‌‌های استخراج شده از تونل مادر مجموعه‏ معدنی طزره، نحوه گسترش این عناصر در آب های زیرزمینی منطقه بررسی شده است.  ذغال‌سنگ منطقه فاکتورهای غنی شدگی بسیار بالایی را برای عناصر مس، سرب، آرسنیک، جیوه و سلنیوم (به ترتیب : 55/22، 01/77، 86/17، 64/44، 95/61 و 4/468) نشان می‌دهد. این در حالی است که  باطله‌های ذغال و سینه کار، غنی شدگی‌ بسیار کمتری نسبت به ذغال‌سنگ منطقه برای عناصر فوق نشان می‌دهند. بررسی همبستگی عناصر حاکی از این است  که     همبستگی‌های بالایی نیز بین آهن و سرب (929/0) و نیز روی با جیوه (980/0) وجود دارد. با توجه به وجود زهاب‌های قلیایی طبیعی یا NAMD (Natural Alkalin Mine Drainage) با pH  برابر 6/7 در منطقه، عناصر سنگین با غلظت‌های  بسیار پایین در زهاب خروجی تونل مشاهده گردید. این غلظت‌ها برای برای عناصر Cu و Sr  به‌ترتیب 1/3 و 2501 ppb بود و برای عناصر Pb، Zn، Fe، As، Sb، Hg و Se میزان غلظت کمتر از حد اندازه‌گیری دستگاه ثبت گردید. با این وجود، معدن‌کاری باعث افزایش چشمگیر در غلظت عناصر گوگرد، استرانسیوم، مس، آرسنیک و سلنیوم که غلظت آن‌ها در آب زیرزمینی پایین دست منطقه به‌ترتیب 430000، 8505، 7/3، 5/1 و 3 ppb  بود، گردیده است، به‌طوری که گوگرد با افزایش 4/9 برابری، بیشترین افزایش را در آب های زیرزمینی پایین دست معدن‌کاری نسبت به آب‌های بالا دست نشان می‌دهد.